|
نویسنده:
ترنم باران
در ضمن یک حدیث طولانی آمده است که راهبی بنام شمعون بن لاوی
از نوادگان یهودا -که این یهودا خود از حواریون حضرت عیسی (ع)بود-
پرسشهای بسیاری از پیامبر اسلام (ص) پرسید و حضرت به تمام آن پرسشها
پاسخ گفت تا اینکه آن راهب به پیامبر (ص) ایمان آورد
ونبوتش را تصدیق کرد.
از آن جمله شمعون راهب پرسید: به من بگو عقل چیست
وچگونه است وچه چیز از آن منشعب می شود و چه چیز منشعب نمی شود
اقسام و انواع عقل را برایم توصیف نما؟
پس رسول خدا(ص) فرمود: همانا عقل زانوبندی است بر نادانی
و نفس اماره مانند پلیدترین جانوران است که اگر
پایش بسته نشود، بیراهه می رود وسرگردان می شود،
پس عقل زانو بند نادانی است.
و به راستی ، خداوند عقل را آفرید و به او فرمود:
رو کن و او رو کرد، سپس فرمود:برگرد وبرگشت.
آنگاه خدای تبارک وتعالی به او فرمود:
به عزت و جلالم سوگند که من آفریده ای از تو بزرگتر و فرمانبرداتر نیافریدم
به تو آغاز کنم و تو را به درگاه خود برگردانم، معیار پاداش
و کیفر توئی، پس ، از عقل، بردباری نشات گرفت واز بردباری
، دانش، هوشیاری و از هوشیاری ، پاکدامنی و از پاکدامنی
خویشتن داری و از خویشتن داری ، حیا و از حیا، وقار و از وقار ، پایداری
برکار خوب، و از پایداری بر کار خوب ،بیزاری از کار بد ، و از بیزاری از کار بد
پیروی از اندرزگو، پس این ده دسته از انواع اخلاق نیک است وهرکدام
از این ده دسته، ده نوع دیگر را در بردارند:
دستاوردهای بردباری:
آراسته شدن به خوبیها، همنشینی با نیکان، خواری زدایی،عزیز گشتن،
رغبت به نیکی، نزدیک شدن به درجات عالی ، گذشت،
مهلت بخشی ،احسان وسکوت،
همه اینها ثمره بردباری خردمند است.
دستاوردهای دانش:
بی نیازی ،هر چند (دانشمند) تهیدست باشد؛
بخشندگی، هر چند بخیل باشد؛
هیبت، هر چند نرم رفتار و ملایم باشد؛
تندرستی ، هرچند بیمار باشد؛
نزدیکی ، هر چند دور باشد؛
حیا، هر چند پر رو باشد؛
سر افرازی ، هر چند فرودست باشد؛
شرافتمندی، هر چند پست باشد؛
حکمت و بهره مندی؛
اینهاست که برای خردمند از دانش او نصیب می شود،
پس خوشا بر آن که خرد و دانش یافت!
دستاوردهای هوشیاری:
متانت، هدایت ، نیکوکاری،پارسایی،کامیابی ،میانه روی
در راهپیمایی،میانه روی در امور زندگی،راستی،
بزرگواری و شناخت دین خدا؛
این همه در سایه هوشیاری نصیب خردمند می شود،
پس خوشا به حال آنکه براساس برنامه درست گام بر می دارد!
دستاوردهای پاکدمانی:
خرسندی،آرامش،بهره مندی،آسایش ،دلجویی،کُرنش (برای خدا)،
پند پذیری، تفکر، جوانمردی و دست ودل باز بودن؛
اینها از پاکدامنی برای خردمند نصیب میشود
و او به خدا وقسمت او خرسند است.
دستاوردهای خویشتن داری:
خیراندیشی،فروتنی،پرهیزگاری، توبه، فهم،ادب، نیکی کردن،
دوستیابی، خیرمندی و خوش برخوردی؛
این همه درسایه خویشتن داری نصیب خردمند میشود،
پس خوشا بر آنکه او را مولایش به خویشتن داری گرامی داشت.
دستاوردهای حیا :
نرمخویی،مهربانی،خدا را ناظر دیدن در نهان وعیان،
سلامت (روحی وجسمی)، دوری کردن ازبدی ،
خوشرویی،بخشندگی،پیروزی و خوشنامی در میان مردم؛
اینها فوایدی است که خردمند از حیا می برد،
پس خوشا کسی که اندرز خدا را بپذیرد و از رسواگری او بیم کند.
دستاوردهای وقار:
نرم رفتاری،دور اندیشی،امانت پردازی ، ترک خیانت، راستگویی،
حفظ شرمگاه،فساد مالی نداشتن، آمادگی در برابر دشمن،
نهی از منکر و ترک نابخردی؛
اینهاست که از وقار به خردمند می رسد،
پس خوشا به حال شخص با وقار و کسی که در وجودش
سبکسری و نادانی نیست و اهل بخشندگی و چشم پوشی است.
دستاوردهای پایداری بر کار خوب:
ترک هرزگیها،دوری از هول وهراس،احتیاط کاری ، یقین،
دوست داشتن نجات،اطاعت از خداوند رحمان، بزرگداشت قرآن،
کناره گیری از شیطان، عدل پذیری و حقگویی؛
اینها آن چیزهایی است که در اثر تداوم و پایداری بر کار خوب،
به خردمند می رسد پس خوشا به حال کسی که آینده نگر باشد
و از روز قیامت یاد نماید و از فانی بودن دنیا عبرت گیرد.
دستاوردهای بیزاری از کار بد:
وقار، شکیبایی،مددکاری،استقامت بر راه راست،
پیگیری راه درست،ایمان به خدا ، حفظ آبروی دیگران،بی ریایی،
ترک کارهای بیهوده و پاسداری از کارهای سود آور؛
اینهاست که در اثر بیزاری از کار بد نصیب خردمند میشود،
پس خوشا به حال کسی که به حق خدا بپاید و به
رشته های راه خدا چنگ در زند.
و اما دستاوردهای پیروی از اندرزگو:
فزونی عقل،تکامل دل، عاقبت خوش،نجات از سرزنش،
پذیرش ، دوستی،گشاده دلی ، انصاف، پیشرو بودن درکارها،
نیروی بر طاعت خدا داشتن؛
خوشا به حال کسی که از زمین گیر کردن های هوای
نفس سالم بماند، همه این خصلتها از عقل نشات می گیرد.
ادامه دارد....
تحف العقول عن آل الرسول(ص)
|
